Brede scholen voor Vlaanderen – Architectuur Lokaal

Excursie naar drie brede scholen voor een delegatie van het Vlaams Parlement (commissie Onderwijs) die met de Vlaams Bouwmeester een bezoek bracht aan Utrecht. Bezocht werden Opvangcluster Vleuten De Meern en Forum ’t Zand in Leidsche Rijn en Hart van Noord, Kanaleneiland Utrecht.

De Vlaamse parlementariërs waren met name geïnteresseerd in de organisatie en verantwoordelijkheden bij de bouw van Brede scholen. Hoe is het opdrachtgeverschap in Nederland geregeld en wat zijn de ervaringen van gebruikers, ontwerpers, onderwijzend personeel, ouders en kinderen?

Opvangcluster Vleuten De Meern
Opvangcluster Vleuten de Meern in Leidsche Rijn bevat naast twee kinderdagverblijven, drie basisscholen en een sporthal, ook 28 appartementen. Opdrachtgever was, naast de gemeente Utrecht die verantwoordelijk is voor de scholenbouw, Amnis, een van de grootste woningcorporaties in de provincie Utrecht, en Woningbouwvereniging Vleuten de Meern. De oplevering vond plaats in 2003 en het ontwerp is van architectenbureau De Zwarte Hond. In het geheel is gezocht naar differentiatie, dat wil zeggen dat elke school een eigen schoolplein, ingang en directiekamer heeft. Boven de kinderdagverblijven bevinden zich woningen. Het geheel is herkenbaar door de onderling en samenhang in materiaal en vormgeving. Clemens van Lingen sprak namens de gemeente Utrecht over de randstedelijke voorwaarden, die bij dit project van betekenis waren doordat de bouwgrond zich midden in een archeologisch interessante plek bevindt. Architect Willem Heijn Schenk lichtte zijn ontwerp toe. Ewout de Baat, directeur van Openbare Basisschool de Krullevaar, benadrukte in zijn verhaal dat het van belang is een visie te hebben op onderwijs bij de bouw van een Brede school.

Forum ‘t Zand
Dat de bouw van een Brede school interessante architectuur oplevert, bewijst wel het gebouw van Forum ’t Zand in Leidsche Rijn, dat in januari 2006 werd geopend en één van de genomineerden was van de Scholenbouwprijs 2006. Het gebouw bevat twee basisscholen, twee kinderdagverblijven, een sportzaal, buitenschoolse opvang en een vrijetijdscentrum. Opdrachtgever was de gemeente Utrecht. Ruimten die door beide scholen gebruikt kunnen worden, liggen centraal in het gebouw. De centrale hal is ontworpen als een hortus en biedt speelruimte bij slecht weer, een ontmoetingsruimte voor het vrijetijdscentrum en een foyer voor de aula. Het gebouw, dat op een ruimteschip lijkt, ligt tussen historische artefacten en archeologische vindplaatsen. Tijdens de excursie sprak Ardi Roelofs die als projectleider van de gemeente Utrecht destijds betrokken was bij het bouwproces over het proces van het ontwikkelen van een Brede School. Ton Venhoeven, de architect van het gebouw gaf een toelichting op zijn ontwerp.

Hart van Noord
Voor de wijk Hart van Noord in Kanaleneiland is een ontwerp gemaakt door A.A. Bos en Partners voor een Forumgebouw en woningen. Naast drie basisscholen bevinden zich in het gebouw wijkvoorzieningen, een peuterspeelzaal, een kinderdagverblijf en buitenschoolse opvang. Op het Forumgebouw zijn woningen gerealiseerd. In de wijk worden ook nog 78 koopwoningen gebouwd. De opdrachtgever was Boers Veenendaal projectontwikkeling en AM Wonen B.V.. Hier werd het verhaal over de totstandkoming van de bouw verteld door André Vink, van Boers Veenendaal en architect  Albert Luijk van A.A.Bos en Partners. Door eerdere samenwerking tussen ontwikkelaar en architectenbureau lag het bij dit project voor de hand dat beide partijen elkaar weer opzochten.  Mark ter Bals vertelde namens de gemeente Utrecht over het bouwproces.

Landelijk debat over opdrachtgeverschap bij brede scholen
In maart 2008 organiseerde Architectuur Lokaal in samenwerking met het Stimuleringsfonds voor Architectuur aap, noot, mis. de basis van de brede school, een landelijk debat over opdrachtgeverschap bij brede basisscholen in Radio Kootwijk, Apeldoorn. Bij het debat verscheen de gelijknamige publicatie. Deze kunt u via onze webwinkel bestellen.