Ontroerend goed – Architectuur Lokaal

Bijdrage aan een Belvedère project Ontroerend Goed: Geinschuurtjes uit en thuis in Abcoude.

In de projecten van kunstenaar Ida van der Lee staan de sloop van de bebouwing en veranderingsprocessen in de ruimtelijke inrichting van het Nederlandse landschap centraal. Van der Lee wil afbraak en sloop vertragen door stil te staan bij de kwaliteiten van een plek, de bewoners erbij betrekken, ze verhalen te laten vertellen, hun dierbare herinneringen en objecten te laten aanwijzen, om zodoende een emotioneel tegenwicht te bieden tegen zakelijke besluitvormingsprocessen. Haar laatste project getiteld Ontroerend Goed. Geinschuurtjes uit en thuis vond plaats in Abcoude, waar de spoorverbreding Amsterdam – Utrecht de sloop van een aantal huizen en bijbehorende schuurtjes noodzakelijk maakte.

Architectuur Lokaal werd door Van der Lee benaderd als bruggenbouwer tussen de verschillende partijen, die bij het bouwproces betrokken zijn. Dit zijn de gemeente Abcoude, Railinfrabeheer, die verantwoordelijk is voor de spoorverbreding en het te bouwen spooraquaduct, Arcadis, verantwoordelijk voor de bouw van het nieuwe station, de Vereniging Bescherming Spoorbuurt, Stichting Kunst en Openbare Ruimte, Geert Timmermans, landschapsarchitect en Marinus Kooiman van Beek & Kooiman Cultuurhistorie. Zij werden door Architectuur Lokaal uitgenodigd om, na de presentatie door Van der Lee van haar project Ontroerend Goed, te kijken hoe en op welke wijze zij haar zouden kunnen adviseren. In dit gesprek benadrukte Van der Lee dat zij stil wil staan bij veranderingsprocessen in het landschap en er voor wil zorgen dat de sporen uit het verleden niet zonder meer worden uitgewist. Zo zou haar project kunnen fungeren als voorbeeld hoe je met dergelijke veranderingsprocessen om kunt gaan.

Abcoude is een bijzondere locatie vanwege de natuurhistorische en ecologische waarden van dit gebied langs het Gein. Het project wilde de vraag aan de orde stellen hoe een schilderachtig landschap kan meegroeien met de tijd. Van der Lee zocht hiertoe naar mogelijkheden om tegenover ingrijpende veranderingen in de ruimtelijke inrichting een zachte kant te plaatsen, waarin aandacht is voor het particuliere en persoonlijke van de geschiedenis van deze locatie. De plek in Abcoude zal door de herinrichting van het landschap aanmerkelijk veranderen. Van der Lee wilde sporen uit dit specifieke verleden bewaren, in dit geval de schuurtjes, die achter de huizen stonden. Voordat de huizen en schuurtjes gesloopt werden, zijn er objecten en onderdelen door de bewoners uitgekozen om bewaard te worden; zo wilde een bewoner bijvoorbeeld een hele schouw uit 1920 bewaren. De schuurtjes, die op een rituele wijze over het Gein werden afgevoerd en elders worden bewaard, zullen in de toekomst terugkeren in de vorm van een kunstobject waarin oude herinneringen en sentimenten als een geheel zijn samengevat. Naast deze concrete materialen vond Van der Lee het belangrijk om de verhalen en de herinneringen, als een soort ideëel erfgoed, op te tekenen. Het verzamelde materiaal vormt het uitgangspunt voor een ontwerp van een billboard en een monument. Het billboard kondigt de terugkeer van de schuurtjes aan en zal geplaatst worden naast een regulier billboard, dat het spooraquaduct aankondigt. Het monument van de verandering is in feite een plek met tot follies getransformeerde schuurtjes. Het monument zal onderdeel uitmaken van het ontwerp van het aquaduct, dat in 2006 klaar zal zijn.

Zie ook
ontroerendgoed-abcoude.nl
Ontroerend Goed, interview met Ida van der Lee in Architectuur Lokaal #33, 2001