Nieuwe steden in de polder: ruimte en leegte – Architectuur Lokaal

nieuwsbericht | maart 26, 2023

Laagbouw in het groen, kindvriendelijke wijken, ruimte en gemak. Dat waren sleutelbegrippen in de jaren 70, de tijd van de groeikernen. Almere en Lelystad hebben nu te maken met minder groei dan voorzien. Uitgestrektheid wordt eerder een last dan een luxe. Het is moeilijk het aanbod van voorzieningen op peil te houden en er is leegstand. Dat is nadelig voor de stedelijke economie, de sociale dynamiek en de woonkwaliteit. Hoe gaan we hiermee om? Op 25 april legt de ‘Atlas op tournee’ twee onderzoeken naast elkaar: de ‘Atlas van de verstedelijking in Nederland’ en de ‘Atlas van de nieuwe steden’. Valt er iets te leren uit de geschiedenis voor de huidige opgaven? Hoe kunnen belangen van bewoners en deskundigen beter op elkaar worden afgestemd?

‘Atlas van de verstedelijking in Nederland’ en de ‘Atlas van de nieuwe steden’ In 2014 publiceerde de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) samen met TU Delft de ‘Atlas van de verstedelijking in Nederland’ van Jaap Evert Abrahamse en Reinout Rutte. Centraal staat hierin de vraag: ‘Waarom zien onze steden eruit zoals ze eruitzien?’ De Atlas brengt 1000 jaar stedenbouw in Nederland in beeld en laat zien hoe de steden zich hebben ontwikkeld. Groei en krimp van de 35 grootste steden wordt inzichtelijk gemaakt aan de hand van foto’s, schilderijen en kaarten. De Atlas is ook bedoeld om cultuurhistorisch en stedenbouwkundig onderzoek te stimuleren, en voorziet beleidsmakers en ontwerpers van informatie bij het opstellen van visies op de toekomstige ontwikkeling van steden. Welke stedelijke opgaven zijn er in Almere en Lelystad?

Almere en Lelystad behoren tot de 19 plaatsen die in de jaren ’70 zijn aangewezen als groeikernen met als doel om de groei van de nabijgelegen steden op te vangen. De groeikernen, inmiddels middelgrote steden, worden nu ‘nieuwe steden’ genoemd. Een aantal van deze nieuwe steden heeft met problemen te maken die volgens ‘Atlas nieuwe steden. De verstedelijking van de groeikernen’ terug te voeren zijn op hun gemeenschappelijke geschiedenis. Volgens deze Atlas biedt alleen een positieve omgang met het eigen verleden een perspectief voor de toekomst van de nieuwe stad. Valt er iets te leren uit de geschiedenis, wat bruikbaar kan zijn voor de huidige opgaven? De Atlas nieuwe steden, van Arnold Reijndorp, Like Bijlsma, Ivan Nio, Ries van der Wouden, is tot stand gekomen naar aanleiding van een onderzoeksopdracht van het Planbureau voor de Leefomgeving.

Programma

11.15 uur	Vertrek per bus naar Almere vanaf provinciehuis Lelystad voor deelnemers uit Lelystad
12.00 uur	Ontvangst
	Schouwburg Almere, Esplanade 10, Almere
12.30 uur	Welkom
	Ans van Berkum, De Kunstlinie Schouwburg Almere
12.35 uur	Atlas op tournee
	Maaike van Beusekom, Architectuur Lokaal
12.40 uur	Nieuwe steden op leeftijd
	Dr. Jaap Evert Abrahamse, architectuurhistoricus RCE en auteur van de ‘Atlas van de verstedelijking in Nederland’ Inleiding op de ontstaansgeschiedenis van Almere en Lelystad
13.00 uur	Nieuwe steden als bakens voor nieuwe stedenbouw
	Prof. Arnold Reijndorp, stadsocioloog en auteur van de ‘Atlas van de nieuwe steden. Lezing over de verstedelijking van de groeikernen.
13.45 uur	Paneldiscussie met de sprekers
	Jop Fackeldey wethouder Lelystad en Joe van der Veen, strategisch adviseur grondzaken & strategie DSO Almere Hoe gaan beiden steden om met de gevolgen van tegenvallende groei, zoals leegstand of lagere voorzieningenniveaus? Wat zijn de verschillen tussen Almere en Lelystad en welke lessen zijn er te trekken uit de ontwikkelingen van beide nieuwe steden voor huidige opgaven? Valt er iets te leren van de geschiedenis? Ligt hier een stedenbouwkundige opgave? En hoe kunnen de rollen van experts en burgers, als het gaat om stedelijke ontwikkeling, beter op elkaar worden afgestemd?
14.30 uur	Vertrek excursies naar Almere en Lelystad
	met bezoek aan locaties waar nieuwe opgaven zich aandienen
16.30 uur	Slotsessie en borrel in de Eetalage, Promesse 2 te Lelystad
17.30 uur	Retour per bus naar Almere (voor de Almeerse deelnemers)

Deelname
Voor informatie en aanmelden: [email protected]. Deelname is gratis.

Tentoonstelling
Onderdeel van het programma ‘Atlas op tournee’ is de tentoonstelling ‘Verstedelijking in Nederland. 1000 jaar ruimtelijke ontwikkeling’. In de tentoonstelling is er telkens extra aandacht voor de stad die de Atlas bezoekt. De tentoonstelling is op 25 april te zien in de Schouwburg Almere en van 28 april t/m 18 mei in Museum Nieuw Land in Lelystad.

Nieuwe steden in de polder: ruimte en leegte maakt onderdeel uit van het programma ‘Atlas op tournee’: een reeks bijeenkomsten in combinatie met een reizende tentoonstelling dat Architectuur Lokaal op verzoek van de RCE organiseert samen met lokale architectuurcentra. Op deze tournee worden stedelijke opgaven in Delft, Almere, Lelystad, Amersfoort, Deventer, Apeldoorn, Hengelo en Utrecht onder de loep genomen door vertegenwoordigers van gemeenten en erfgoedorganisaties, stedenbouwkundigen, architecten en bewoners.
Dit programma is een co-produktie van Stichting Architectuur Landschap en Stedenbouw Lelystad (ALS), Kunstlinie/Schouwburg Almere en Steunpunt Archeologie en Jonge Monumenten (SAM)

Meer over ‘Atlas van de verstedelijking in Nederland’ zie thoth.nl

De ‘Atlas van de verstedelijking van Nederland’ is mede tot stand gekomen met financiële steun van: