Resultaten Olifantenkooi/YD2M3: nieuwe ideeën voor zorgopgaven – Architectuur Lokaal

Mentoren Pieter Kuijpers (De Blauwe Paraplu) en John Bosch (OeverZaaijer Architecten) reageren op de scenario’s. John Bosch: ‘Interessant aan Embedded is dat het een aanpak op stedenbouwkundige schaal is. Zorginstanties komen achter hun gesloten deuren vandaan en gaan naar buiten. Voor een dergelijke aanpak is ruimte in de wijk nodig, maar in krimpgebieden is die ruimte volop voorradig.’

Guus Verduijn (directeur Woonzorg) onderstreept de voordelen van een onderscheid tussen drager en inbouw (Heel normaal, de cliënt centraal). ‘Als woningcorporatie willen we veel vaker zo gaan werken. Niet alleen om de kosten te verdelen, ook omdat de regelgeving in de zorg zo vaak verandert dat afschrijving over 10 jaar echt een maximum is.’

Ruud Stemerdink, directeur Florence in Den Haag: ‘Ik ben zeer gecharmeerd van de franchise-constructie in De zorgen van Morgen. Het vereist een radicale omslag in de manier waarop we nu zorg aanbieden, maar het is een kansrijke manier om zorg betaalbaar te houden. Zelf experimenten we ook met franchise, maar het valt niet mee om de bureaucratie van grote instellingen om te buigen.’

De Olifantenkooi/YD2M3 onderzocht aan de hand van de praktijk bij Philadelphia Zorg nieuwe mogelijkheden voor langdurige zorg voor geestelijk en/of lichamelijk gehandicapten op kleinschalige locaties. Speciale aandacht was er voor innovatiestrategieën op drie niveaus (zorgconcepten, vastgoedconcepten en financiële concepten), vraaggestuurd ontwikkelen, courante versus aanpasbare (zorg)woningen en de koppeling met andere voorzieningen in een wijk. Op 7 mei werden drie scenario’s gepresenteerd.

Veel zorginstellingen ontwikkelen en beheren hun eigen vastgoed, al dan niet in samenwerking met woningcorporaties en/of gemeenten. Daarmee zijn zij vaak opdrachtgever van vele bouwprojecten. Toch is er weinig continuïteit of identiteit te ontdekken in de gebouwde resultaten. Leidend in de exploitatie van elk bouwwerk lijkt de DienstRoosterPlanning (DRP), het ultieme verdienmodel in de zorg. Tot op heden kende het zorgvastgoed twee architectonische concepten: grootschalig en kleinschalig. Variaties op het thema zijn dan hooguit: groepswonen in de stad, villa in het bos, of zelfstandige woningen in een complex. Kan het ook anders? Zijn er nieuwe modellen te bedenken gebaseerd op de dagindeling van cliënten, hun werkzaamheden en behoeften? Zijn er koppelingen denkbaar met nieuwe netwerken of ondernemers?

Alvorens op de oplossingen van De Olifantenkooi/YD2M3 in te gaan schetste Pieter Kuijpers (directeur van De Blauwe Paraplu en mentor van YD2M3) een gitzwart scenario. ‘De zorg zoals we die kennen wordt in razend tempo duurder en is binnen tien jaar onbetaalbaar.’ Er komen meer zorgbehoevenden, de kosten gaan omhoog en er zijn minder mensen beschikbaar om die lasten te dragen dan wel de zorg te verlenen.  Er zijn, kortom, ingrijpende veranderingen en reorganisaties nodig om aan de zorgvraag te kunnen blijven voldoen.

De drie scenario’s van De Olifantenkooi/YD2M3 besteden aandacht aan vernieuwing van de zorgopgave op drie fronten: beter samenwerken in de wijk (Embedded, same people, new places), het vergroten van de zelfredzaamheid (Heel normaal, de cliënt centraal – CPO in de zorg) en het verhogen van de efficiency (De zorgen van morgen).

Karel Sant (Philadelphia Zorg): ‘De scenario’s hebben me geleerd dat de buurt nadrukkelijker in de plannen moet worden betrokken, en dat kleinschalige projecten in een maatschappelijke context de toekomst hebben. Ook zie ik nu beter dat we ook voor onze cliënten goed vraaggestuurd kunnen bouwen. Daarnaast spreekt een onderscheid in casco (te financieren door woningbouworganisaties) en inbouw (te financieren door de zorginstelling) me zeer aan. We gaan aan de slag met alle resultaten en zullen de bedenkers betrekken bij verdere planvorming.’

De plannen zijn hiernaast te downloaden

Achtergrondinformatie
Onder de naam De Olifantenkooi, organiseert Architectuur Lokaal sinds 2009 intensieve ontmoetingen tussen jonge opdrachtgevers en jonge ontwerpers met het doel hen met elkaar in gesprek te brengen over actuele opgaven. Sinds september 2011 werkt Architectuur Lokaal nauw samen met twee ontwikkelaars, Karel Sant (Ka-Sa BV) en Lars Mosman. Onder de noemer De Olifantenkooi/YD2M komen jonge ontwikkelaars en jonge ontwerpers bij elkaar, buiten een concrete opdrachtsituatie om, om nieuwe scenario’s te ontwikkelen over concrete vraagstukken.

Pamflet
De titel van het pamflet De Olifantenkooi is ontleend aan een, nog altijd actuele, architectuurkritiek van Geert Bekaert uit 1965. Als eerbetoon aan de nestor van de moderne architectuurkritiek, maar ook als metafoor voor schaal en maat, kracht en gekooide energie. Kijk hier voor de complete recensie en voor de meest recente uitgave.