Noorderlicht – Architectuur Lokaal

Excursie naar Tilburg, Geldrop en Rijen ter oriëntatie op de herbestemming van het industrieel complex Indië in Almelo.

Industrieel erfgoed in Overijssel
Vanwege de ooit zo florerende textielindustrie zijn er in Overijssel een groot aantal industriële gebouwen en terreinen, die vaak op aantrekkelijke locaties binnen de gemeenten gesitueerd zijn. Het vrijkomen van deze gebouwen en terreinen levert welkome aanvullingen op de schaarse binnenstedelijke (nieuw) bouwlocaties op. Men beseft steeds vaker dat het de moeite waard is om dit bijzondere industriële erfgoed te behouden. Er zijn inmiddels tal van initiatieven ontplooid om voor deze locaties passende nieuwe bestemmingen te vinden, onder andere binnen het stimuleringsprogramma Reanimatie Industrieel Erfgoed Overijssel van de provincie Overijssel en de provinciale monumenten- en welstandsorganisatie Het Oversticht. Binnen dit programma werden investeerders alternatieven voor sloop geboden, plus begeleiding bij duurzame herbestemming van gebouwen en terreinen.

Hergebruik Indië-complex
In Almelo kocht ontwikkelaar Ter Steege Vastgoed het omvangrijke Indië-complex, dat zij na vertrek van de huidige gebruiker in 2008 wil gaan herontwikkelen tot een woon- en werklocatie. Het bijzondere aan het terrein in Almelo is dat een groot deel van de oppervlakte wordt ingenomen door fabriekshallen met zogenaamde sheddaken of zaagtanddaken, hetgeen qua omvang uniek in Nederland is. Verder vallen de bijzondere beton- en gevelconstructies op. De op het terrein aanwezige watertoren is reeds een gemeentelijk monument. Hoewel de overige gebouwen (nog) niet beschermd zijn, wil Ter Steege Vastgoed een poging doen binnen de geplande herontwikkeling een deel van de karakteristieke sheddakconstructies te behouden. Om aan het door de gemeente gewenste programma te voldoen, betekent dit dat de gebouwen geschikt moeten worden gemaakt voor bewoning. Dit vergt lastig uitvoerbare aanpassingen van de constructie, de hoogte en de afmetingen van de oorspronkelijke gebouwen.

Excursie
Om kennis te nemen van reeds gerealiseerde voorbeelden van herbestemming van gebouwen met sheddakconstructies en om inspiratie op te doen voor deze opgave, heeft Ter Steege Vastgoed aan Architectuur Lokaal gevraagd vanuit deze invalshoek een dagexcursie samen te stellen. Aan de excursie namen bestuurders en ambtenaren van de gemeente Almelo deel, daarnaast medewerkers van de provincie Overijssel, Het Oversticht en Ter Steege Vastgoed. In het programma zijn zo divers mogelijke voorbeelden van herbestemming opgenomen, van musealisering tot gedeeltelijke sloop en nieuwbouw van fabrieksgebouwen. De excursie vond plaats in Brabant, waar de textielindustrie (voornamelijk wol) evenals in Overijssel van groot belang is geweest. Bezocht werden de Ericcson fabrieken in Rijen, het Mommerscomplex (nu Textielmuseum) en het Thomas de Beerterrein (nu o.a. Museum De Pont) in Tilburg en de textielfabrieken van Van den Heuvel (nu sociaal-cultureel centrum) in Geldrop.